Çağımızın en önemli rahatsızlıklarından biri olan obezite nedenleri arasında aşırı ve sağlıksız beslenme ilk sırada yer almaktadır. Obeziteye farklı hastalıkların etkisi büyük olurken, obezite rahatsızlığı da birçok hastalığın görülmesine sebep olmaktadır. Beslenme koşullarında iyileştirme, hareketli yaşam tarzı ve altta yatan hastalıkların tedavisi, obezite tedavisi için mutlak gerekliliğe sahiptir.
Obezite Nedir?
Obezite Nedenleri
Obezite, dünyada en yaygın görülen hastalıklar arasında yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün verileri, dünyanın %30’unun obez olduğunu göstermektedir. Ülkemizdeki araştırmalar ise her 100 kişiden birinin obezite olduğu görülmekte olup, başlıca obezite nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir;
Aşırı ve Dengesiz Beslenme: Anneler, çocuklarını bebeklik döneminden itibaren fazla oranda besleme meylindedirler. Bu durum bazı çocuklarda yemeye karşı direnç oluştururken bazılarında ise aşırı yemeye sebep olur. Önüne geleni yemeyi alışkanlık haline getiren çocuklar, küçük yaşlardan itibaren obezite tehdidiyle karşı karşıya kalırlar.
Yetişkinlik döneminde yağlı gıdaların, kola, gazoz gibi gazlı içeceklerin aşırı tüketimi, öğünlerdeki düzensizlik, obeziteye davetiye çıkarmaktadır.
Hareketsizlik: Büyük şehirlerdeki apartman kültürü, hareketsiz bir yaşama neden olmaktadır. Kırsal kesimdeki insanların bağ bahçe işleri, çocukların oyun alanları onlara hareketli bir yaşam sunar. Şehir hayatındaki masa başı işlerde çalışanlarda ve oyun alanları dar olan çocuklarda obezite görülebilmektedir.
Bilgisayar ve akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla birlikte spor alışkanlıklarında azalma görülmektedir. Buna bağlı olarak düzenli egzersiz alışkanlığı oluşmaması, obezitenin artmasına sebebiyet vermiştir.
Sosyoekonomik Faktörler: Gelir düzeyi yüksek olan ülkelerde obezite görülme oranı, geliri düşük olanlara göre daha fazladır. En gelişmiş ülke olarak bilinen Amerika Birleşik Devletleri, obezitenin en fazla görüldüğü ülkedir. Araştırmalar, ABD’nin %40’ının obeziteye yakalandığı gösterir. Afrika gibi fakir ülkelerin bulunduğu kıtada ise her gün 25 kişi açlık nedeniyle hayatını kaybediyor.
Bunların yanında, yaş, cinsiyet, alkol tüketimi, genetik faktörler, psikolojik rahatsızlıklar ve eğitim seviyesinin azlığı da obeziteye dolaylı yollardan etki etmektedir.
Obezite Belirtileri
- Sırt ve eklemlerde görülen ağrılar
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Normalin üzerinde terleme
- Nefes alıp verirken zorlanma
- Bedenin çeşitli yerlerinde görülen aşırı yağlanma
- Uyku sorunları
- Kilodan dolayı vücudun gerilmesi sonucu oluşan cilt çatlaklıkları
- Horlama problemi
- Hareket etmekte ve bazı işlevleri yerine getirmede zorluk çekme
- Sosyal izolasyon
- Depresyon ve değersizlik algısı
- Bacaklarda oluşan ödem
- Yeme isteğinin artması şeklinde sıralanabilir.
Obezite Evreleri
Obezite rahatsızlığı 6 evreden oluşmaktadır. Bunlar;
Evre 1: Vücut kitle endeksi 25-30 arasında ise bu kişi ‘kilolu’ dur. Risk faktörü görülmez.
Evre 2: Bu evrede vücut kitle endeksi 30-35 arasındadır. Risk faktörleri görülmeye başlar. Hastada yüksek tansiyon, şeker artışı ve halsizlik görülür.
Evre 3: Obezite nedeniyle bazı kronik rahatsızlıklar görülür. (Hipertansiyon, eklem rahatsızlıkları, uyku sorunları) Vücut kitle endeksi ise 35-40’tır.
Evre 4: Bu aşama ‘morbid obezite’ olarak adlandırılır. Kalp ve böbrek yetmezliğine bağlı organ bozuklukları görülür. Vücut kitle endeksi 40’tır.
Evre 5: Vücut kitle endeksinin 50 olduğu bu evrenin adı ‘süper obezite’dir. Bu aşamada artık organların birçoğunda ciddi problemler vardır, hasta hayati tehlike altındadır.
Obezite Tedavisi
Obezite tedavisindeki yöntemleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Düzenli Beslenme ve Diyet Tedavisi: Aşırı kilo problemi nedeniyle dâhiliye uzmanına başvuran hastayı doktor, diyetisyene yönlendirir. Diyetisyen, öncelikle hastanın kilosunu ve boyunu ölçer. Vücut kitle endeksini hesaplar ve hastanın ideal kilosunu belirler. Her diyet uygulaması kişiye özeldir. Dengeli beslenme ilkelerine uygun olarak diyet listesi hazırlanır ve hasta bu süreç boyunca, belirli aralıklarda takip edilir.
Egzersiz Tedavisi: Diyet süreci boyunca aynı anda hastaya egzersiz uygulamaları da verilir. Diyet boyunca vücuttaki yağ oranının azalması, kilo kaybına ve bölgesel sarkmalara sebep olacaktır. Bedenin sıkılaşması ve eski kiloların geri alınmaması için, hastanın durumuna uygun günlük egzersiz çalışmaları verilir. Bunun yanında hastaya bol su içmesi önerilmelidir.
İlaç Tedavisi: İlaç tedavisi, ileri derecedeki obezite hastalarında uygulanmalıdır. Hastalığın evresine ve seyrine uygun ilaç tedavisine başlanır. Dâhiliye uzmanının düzenli kontrollerinin yanında, diyetisyenin hazırladığı diyet ve egzersizler de hastalığın iyileşme sürecini hızlandıracaktır.
Psikolojik Tedavi: Aşırı kilolarından dolayı değersizlik duygusu yaşayan ve sosyallikten uzaklaşan hastaya, psikolojik destek uygulamaları yapılır. Bilişsel davranışçı terapi, ödüllendirme ve öz değer çalışmaları hastalığın seyrini olumlu yönde etkiler.
Cerrahi Tedavi: İleri düzeyde obezite hastalarına, mide küçültme, tüp mide ve mide botoksu ameliyatları uygulanabilir. Ancak bu müdahaleler her hasta için uygun değildir. Belirli tetkikler sonucu ameliyata engel teşkil etmeyen durum saptanırsa hastaya müdahale edilebilir.
Obezite Korunma Yolları
Çağımızın en sık görülen 10 hastalığından biri olan obeziteden korunmak için;
- Aşırı yağlı, yüksek karbonhidrat içeren, kızartma ve fast food tarzı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
- Günde en az 30 dakika süreli egzersiz ve yürüyüşler yapılmalıdır.
- Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır.
- Günde en az 2 litre su tüketilmelidir.
- Kırmızı et tüketimi azaltılmalı, tavuk, balık, sebze ve meyve türü yiyecekler tüketilmelidir.
- Asitli, şekerli ve gazlı içecekler yerine ev yapımı meşrubatlar tercih edilmelidir.
- Paketli ve glikoz içeren hazır gıdalardan uzak durulmalı, evde kendi yaptığımız yiyecekler tüketilmelidir.
