İyot eksikliği guatr nedenleri arasında ilk sırada yer alırken, bağışıklık sistemi ile doğrudan alakalı çeşitli hastalıklarda guatr görülmesine sebep olmaktadır. Hastalığın tedavisindeki temel amaç etkilerini azaltmak olurken, bazı evrelerinde ise tamamen tedavi edilebilmesi mümkün olabilmektedir.
Guatr Nedir?
Guatr boyun bölgesinde bulunan tiroid bezinin aşırı büyümesiyle ortaya çıkan hastalıktır. Hastalık öncelikle sadece iyot eksikliğine bağlı olarak tiroid bezinde nodül olmadan kendini gösterir. Daha sonra ise tedavi edilmediği takdirde tiroid bezlerinin aşırı büyümesi ile beraber nodüller ortaya çıkmaktadır. Eğer hastalıkta nodüllerin varlığı söz konusuysa buna göre bir tedavi yöntemi çizilmeli aksi takdirde kişi farklı semptomlar göstererek yaşamını riske atmaktadır
Guatr Nedenleri
Yaygın olarak görülen guatr nedenleri şunlardır;
İyot Eksikliği: Tiroid bezi T3 ve T4 hormonlarını almış olduğu tuz miktarıyla etkileyebilmektedir. Kişinin iyot alımının yetersiz olması durumunda tiroid bezleri daha fazla çalıştığı için bir büyüme söz konusu olmaktadır.
Hashimoto Hastalığı: Kişinin bağışıklık sisteminin tiroid bezine vermiş olduğu hasarlar sebebiyle tiroid bezi gerekli hormonları üretemediği için beyinde bulunan hipofiz bezi aşırı TSH hormonu üretecektir. Salgılanan TSH hormonu tiroidlerin şişmesiyle guatra neden olacaktır.
Graves Hastalığı: Bağışıklık sisteminin tiroid bezinin fazla çalışmasına neden olacak seviyede immunoglobulin hormonu salgılanmasıyla guatra sebep olmaktadır.
Guatr Belirtileri
- Yutkunma zorluğu
- Nefes alıp vermede sıkıntı çekme
- Öksürük
- Boyun bölgesinde şişkinlik
- Boğaz kısmında yumru hissi
- Kilo kayıpları
- Gerginlik
- Saçlarda aşırı dökülme
- Menstruasyon döneminde düzensizlik
- Unutkanlık
- Ellerde titremeler
- Sürekli kaşıntı
- Aşırı terleme
- Halsiz hissetme
Guatr Tedavisi
Guatr tedavisinde, hastalığın ciddiyetine göre bir yol izlenmelidir. Öncelikle kan testleriyle TSH değerleri kontrol edilir. Eğer tiroid bezinde bir büyüme söz konusuysa tiroit sintigrafisi ile guatrın boyutu ölçülür. Şüpheli bir durum olduğunda ise biyopsi yapılarak örnek alınır. Doktor bütün bu gerekli muayeneleri yaptıktan sonra hastalığın boyutuna göre hastaya ilaç tedavisi, radyoaktif iyot veya cerrahi operasyon önermektedir.
İlaç Tedavisi: Eğer hastalığın belirtileri hafif ve sadece tiroid bezinin büyümesi ile sınırlı ise ilaç tedavileriyle bu durum atlatılır. Eğer zehirli guatr söz konusuysa hormon ilaçları kullanılmaktadır. Amaç tiroid bezinin şişkinliğini indirerek normal boyutuna çevirmektir.
Radyoaktif İyot: Hastaya ağız yolundan uygulanan bu tedavi yönteminde tiroid hücrelerini yok etmesiyle guatrın ufalması beklenir.
Cerrahi Tedavi: Tiroid bezinin fazla büyümesine yönelik hastalık ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa, nodüller kanser riski taşıyor ve boyun bölgesinde fazla baskı oluyorsa cerrahi işlem uygulanarak tiroid bezi çıkarılır. Bununla beraber kişinin hormon üretimi durduğu için yaşam boyu kullanması gereken hormon ilaçları önerilir.
Guatr Korunma Yolları
- Guatrın en önemli nedeni iyot eksikliği olduğu için, tuz kullanımına önem vermeli, günlük olarak insan bedeninin alması gereken tuz miktarı tüketilmelidir.
- Soya fasulyesi ve bunun gibi soya içeren gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Guatrı tetikleyen gıdaların (armut, badem, karnabahar, mısır, hardal, ıspanak… gibi) haftada iki kere arayla tüketilmesi önerilir.
- İyot açısından en zengin kaynak deniz suyu olduğu için mümkün mertebe haftada 2 kez balık tüketilmelidir.
- Egzersiz yapmak kişinin hormon salınımlarını dengeleyeceği için haftanın belirli günleri yapılması önerilir.
- Süt ve süt ürünleri grubunda yağ oranı az olanlar seçilmelidir.
