İshal (diyare), yetişkinlerde ve çocuklarda yirmi dört saat içinde üç seferden daha fazla olacak şekilde sulu dışkılama ya da anne sütü ile beslenen bebeklerde her zamankinden sık ve çok daha sulu şekilde meydana gelen dışkılamadır. İshal olgularında tedavi planlaması ishal süresinin uzunluğuna ve nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir. İshal nedeniyle vücudun kaybettiği sıvının geri konması (rehidrasyon terapisi), ishal tedavisinin en önemli adımları arasında yer almaktadır. Peki, ishal ve karın ağrısına ne iyi gelir?
İshal (Diyare) neden olur?
Başta bağırsaklar olmak üzere sindirim sisteminde su emiliminin azalması ve su salgısının artması nedeniyle ishal oluşur. Laktoz intoleransı ishalin bir örneğidir. Süt şekeri olarak da bilinen laktoz intoleransı, sindirim sistemi laktoza duyarlı olan ve şişkinlik, aşırı gaz ve sulu dışkılama ile karakterize bir kişi türüdür. Bulaşıcı hastalıklar da ishale neden olabilir. Virüsler veya bakteriler gibi çeşitli bulaşıcı hastalık patojenleri, bağırsak duvarına zarar verebilir ve sindirim sistemi tarafından suyun emilimini engelleyebilir.
İshal 4 haftadan fazla devam ederse, kronik (uzun süreli) ishal olarak tanımlanır. Bu tip ishalin nedeni olarak enfeksiyon hastalıklarına nadiren rastlanır. Sindirim ve emilim bozuklukları (malabsorpsiyon), inflamatuar bağırsak hastalığı ve kronik ishal çeşitli ilaçların yan etkileri olabilir.
Birden fazla neden ishal oluşumundan etkin rol oynamaktadır:
- Bağırsak enfeksiyonları: Virüsler, bakteriler, parazitler ve diğer mikroplar
- Gıda zehirlenmesi
- Antibiyotik tedavisi
- Üst/alt solunum yolu enfeksiyonları
- Doğuştan metabolik hastalıklar
- Diş çıkarma
- Bazı gıdalara karşı hassasiyet (intolerans, alerji)
- Mesane ya da mide operasyonları
- Gereğinden fazla meyve ve meyve suyu tüketimi ve diğer ishal yapıcı gıdaların tüketilmesi
- Çeşitli sindirim sistemi rahatsızlıkları
İshalin Süresi Ne Kadardır?
İshalin süresi genellikle birkaç saatten birkaç güne kadar değişebilir. İshal iki hafta ya da daha uzun sürse kronik ishal olabileceğinden doktor takibi gerekir. Süresi farklı olsa da ani ishalin tedavi yöntemi aynıdır.
İshal Tedavisi
İshalli bebeklere doktor onayı olmadan antibiyotik veya başka ilaçlar verilmemelidir. Küçük çocukların ishali özellikle kusma durumunda çok fazla su kaybına neden olabileceğinden bağırsak enfeksiyonları 5-7 gün içerisinde tedavi edilebilir. Yeterli su sağlanmazsa ishal ölümcül etkiler doğurabilir.
İshal olan bebeklerde susuzluğunuzu gidermek için yeterli sıvı serdiğinizden emin olun. İshalli bebeklerin sıvı gereksinimlerinin ve kalori alımının sağlanması önemlidir. 6 aylıktan büyük bebeklerde susuzluğu önlemek ve kalori ihtiyacını karşılamak için muhallebi, ayran, elma suyu ve yağsız et çorbası, pirinç suyu ve seyreltilmiş süt ile yapılan diğer sıvıları bebeğinize yedirebilirsiniz.
Verdiğimiz bilgiler, bir ishal tedavi planında kaybedilen sıvının yenilenmesinin önemini vurgulamaktadır. Bebek ya da yetişkin hastalarda vücut sıvılarının kaybına ek olarak elektrolit (mineral) kaybını önlemek ve çeşitli mineral eksikliklerinde alternatif tedaviler uygulamak önemlidir.
Şiddetli ishalde intravenöz sıvı verilmesi gerekebilir. Kök neden bakteriyel enfeksiyon olarak belirlenirse antibiyotik tedavisi uygulanır. Doktor, ishal için bir tedavi planı düzenlerken birçok noktayı dikkate almalıdır:
- İshalin süresi ve sıklığı ve buna bağlı olabilecek diğer sağlık sorunları
- İnsan vücudu sıvı kaybı
- Hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve tıbbi geçmişi
- Hastanın planlanan tedaviyi takip edip etmeyeceği.
İshal ve Karın Ağrısına Ne İyi Gelir?
İshalle birlikte vücut su kaybedeceği için öncelikle bol bol su içilerek vücudun kaybettiği sıvıyı yeniden kazanması sağlanmalıdır. Bunun dışında; patates, pirinç, havuç gibi gıdalar tüketilmelidir. İshal olan kişi evde şu besinleri tüketerek rahatsızlığını kontrol altına alabilir;
- Yoğurt
- Yulaf Lapası
- Pirinç Lapası
- Haşlanmış Patates ve Havuç
- Ilık Su ve Bal Karışımı
- Yağsız Haşlanmış Tavuk Göğsü
- Leblebi
- Muz
- Elma
- Zencefil ve Papatya Çayı
- Ayran ve Kefir
- Ayrıca 1 litre suya 1 tatlı kaşığı şeker 1 tatlı kaşığı tuz eklenip içilmesi de ishali kısa sürede kesen yöntemlerden biri olarak bilinmektedir.
Ne zaman doktora başvurmalı?
İshal çoğu zaman beslenme de yapılacak birkaç değişiklik ile kısa sürede kendiliğinden geçer. Fakat zaman zaman ciddi sorunlara yol açabilecek kadar uzun sürebilir ve başka sorunlara neden olabilir. Aşağıdaki problemleri yaşadığınız zaman kesinlikle ishal sorununuz için bir uzmandan yardım almalısınız:
- Çok sık ve çok fazla dışkılama
- Su içememe
- Sıklaşan kusmalar
- Dışkıda kan bulunması
- Yüksek ateş
İshalin tedavi edilmesiyle birlikte ishalle birlikte kendini gösteren karın ağrısı da ortadan kalkacaktır. Ağrılar dayanılmaz bir haldeyse sıcak su torbası koyarak ya da doktorunuz tarafından önerilen bir ağrı kesiciyi kullanabilirsiniz.
