Meslek hastalığı her meslekte karşılaşılabilen bir rahatsızlıktır. Her meslek kendine özgü hastalıklara neden olabilmektedir. Meslek hastalığı nedir, nedeni nedir, meslek hastalığına ilişkin haklar gibi pek çok konuya yazımızda yer verdik.
Meslek Hastalığı Nedir? Bu Hastalık Nasıl Oluşur?
Meslek hastalığının tanımı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 14. maddesi hükümlerine dayanarak sigortalıların çalışma koşulları ve çalışma nitelikleri nedeniyle uğradıkları tekrarlayan, geçici, kalıcı, bedensel veya zihinsel sakatlıklar olarak tanımlanmıştır. Bu hastalık, mesleki risklere duyarlılık nedeniyle oluşan bir hastalığı ifade eder.
Meslek hastalığını kabul edilebilmesi için kişinin hastalığı veya maluliyetinin mesleki faaliyetlerden kaynaklanmış olması gerekir. Bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilmesi belli bir süreci içine almaktadır. Kişinin hastalığı sağlık kuruluşu tarafından değerlendirilir ve sonuç bildirilir. Bildirim sonucunda kişinin hastalığının işinden kaynaklandığı tespit edilirse meslek hastalığı teşhisi konulur. Bu nedenle hastalığın tespit aşaması oldukça uzun ve karmaşıktır. Hastalık meslek hastalığı olarak kabul edilirse kişisel sonuçları da olacaktır.
Türkiye’ de SGK Sağlık İşlemleri Tüzüğüne göre Meslek Hastalıkları 5 gruba ayrılarak ele alınmaktadır:
Grup A: Kimyasal madde içeren meslek hastalıkları
Grup B: Mesleki deri hastalıkları,
Grup C: Toz hastalıkları (pnömokonyoz) ve diğer mesleki solunum yolu hastalıkları
Grup D: Mesleki bulaşıcı hastalıklar
Grup E: Fiziksel faktörlerin neden olduğu meslek hastalıkları.
Meslek Hastalığının Nedenleri
Meslek hastalıkları tekrarlayan koşullar nedeniyle ortaya çıkar. Doğal olarak sektörde yapılan iş ile hastalık arasında bir nedensellik ilişkisi vardır. Ancak her meslek hastalığının farklı bir nedeni vardır. Bu durumu açıklamak için bir örnek verelim. Kurşun zehirlenmesi, kurşun kullanılan işyerlerinde çalışan insanlara özgü bir hastalıktır. Literatürde meslek hastalıklarına neden olabilecek durumlar farklı kategorilere ayrılmaktadır.
Kimyasal meslek hastalıklarının nedenleri olarak solventler, gazlar ve ağır metaller sıralanabilir. Radyasyon, toz, yüksek basınçlı çalışma alanları, düşük basınçlı çalışma alanları, soğukta çalışmak, sıcakta çalışmak, gürültülü ve titreşimli ortamlarda çalışmak fiziksel etkenlerdir. Meslek hastalıklarının biyolojik nedenlerini virüs, bakteri ve biyoteknolojiye bağlı nedenler oluşturmaktadır. Meslek hastalığı olan kişiler bazen kimyasal, bazen fiziksel, bazen psikolojik, bazen de biyolojik faktörler nedeniyle meslek hastalığına yakalanabilmektedir. Bazı durumlarda meslek hastalıkları birden fazla nedenle ortaya çıkabilir.
Meslek Hastalığı Unsurları
Bir hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için belirli unsurları içermesi gerekir. Bu unsurlar aynı zamanda meslek hastalığı nedir sorusuna da cevap oluşturmaktadır.
Hastalık Halinde Sağlanan Haklar
- Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresi zarfında günlük olarak geçici iş göremezlik ödeneği sağlanmaktadır.
- Sigortalıya; sürekli iş göremezlik geliri verilmektedir.
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu vefat eden sigortalıların hak sahiplerine; aylık gelir bağlanmaktadır
- Geliri olan eş ve çocuklara; evlenme ödeneği sağlanmaktadır.
- İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle ölen sigortalı işçiye cenaze ödeneği sağlanmaktadır.
Meslek Hastalığı İşten Ayrıldıktan Sonra Meydana Gelirse Ne Olur?
Sigortalının, işten ayrıldıktan sonra sigortalı olarak çalıştığı meslek nedeniyle meslek hastalığına yakalanması halinde, bu Kanunda öngörülen haklardan yararlanabilmesi için yönetmelikte öngörülen süre aşılamaz.
İşten gerçekten ayrıldığı zaman ile hastalığın ortaya çıktığı zaman arasında hastalığın acentesi tarafından verilir. Bu durumda kişi gerekli belgeleri kullanarak kuruma başvurabilir. Klinik ve laboratuvar tetkikleri sonuçlarına göre meslek hastalığı tespit edilirse ve işyeri denetimleri ile meslek hastalığının nedeni tespit edilirse, meslek hastalığı listesinde belirtilen sorumluluk süresi geçmiş olsa dahi, hastalık meslek hastalığına tabi tutulabilir.
Meslek hastalıkları ile ilgili bildirimlerin gerekli incelemeleri, teftiş ve kontrol kurumu tarafından yetkilendirilen görevliler veya Bakanlık iş müfettişleri aracılığıyla yapılabilir. Meslek hastalığı olarak tanımlanabilme koşulları, iş kazası ve meslek hastalığı bildirimlerinin şekil ve içeriği, verilme şekli ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar bu kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Bu Yönetmelikte belirtilenler dışındaki hastalıkların meslek hastalığı olup olmadığı konusunda ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklar Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanarak konu netlik kazanır.
Meslek Hastalığı Örnekleri
Akciğer kanseri bir meslek hastalığı olabilir. Maden işçileri, tarla çiftçileri, kuşlarla ilgili meslekler ve fabrika işçileri, akciğer kanseri için meslek hastalıklarının örnekleridir.
Öte yandan, yüksek sıcaklıklarda ve enfeksiyonlarda çalışan işçiler için bir meslek hastalığı örneği olarak kronik böbrek yetmezliği verilebilmektedir. Bu nedenle tarım işçileri genellikle kronik böbrek yetmezliği olan meslek hastalıkları açısından yüksek risk gruplarıdır.
Psikolojik meslek hastalıkları işyeri koşullarından kaynaklanmaktadır. Örneğin, bir işyeri yöneticisi, uyku bozuklukları, sindirim bozuklukları, cilt hastalıkları, depresyon, aşırı stresin neden olduğu panik ataklar gibi zihinsel meslek hastalıkları açısından yüksek riskli bir gruptur.
